Nakukubling Adhikain

Ika-10 ng Disyembre sa taong kasalukuyan, pangkaraniwang araw lamang sana ito para sa akin, ngunit naging makabuluhan ito matapos ang isang araw na aking pagdalo sa programa na pinamagatang “Arts for Human Rights”. Iba’t-ibang tao mula sa iba’t-ibang samahan, gayundin ang mag piling mag-aaral ng Senior High School buhat sa Calayan Educational Foundation, Inc. ang lumahok sa nasabing aktibidad. Ito ay araw ng pagpapahayag ng ating karapatan bilang tao, at bilang mamamayang Pilipino.

Sa pagsisimula ng programa, nagpakita ng kaniya-kaniyang talento ang ilang mag-aaral na isa ra paraan ng pagpapahayag ng kanilang mga sarili. Sabi nga ng isa sa mga hosts ng programa, “Ipakita n’yo na ang mga talent n’yo, kasi baka one day, mawalan na kayo ng kalayaan na ipahayag ‘yang mga sarili n’yo. Kaya, go na!” Game na game naman ang bawat isa na kumanta o tumula man, basta nagpakita ng talent at nagpapahayag ng sarili sa kani-kanilang paraan.

Samantala, kapansin-pansin naman ang isang tela na inilatag at sinimulang pintahan ng pula ng mga artists na nandun, tulong-tulng, nagkakaisa. Marahil ay iyon ang kanilang paraan ng pagpapahay ng sarili nila.

Malayo ang anking puwesto sa unahan, kaya naman tanaw ko ang bawat tao na katulad ko ay nasa event center din, nakikilahok sa nagaganap na aktibidad. Maya-maya pa ay lumapit kami sa isa sa mga artists na  nagpipinta, si Christopher Fernandez. Naki-upo kami sa tabi niya at saka nagtanong. “Bakit po kaya kailangan ng mga ganitong klase ng event?” umpisa namin. “Kailangan ito para magbalik-tanaw sa mga nakaraan lalo na noong kapanahunan ng ating dating Pangulo na si Marcos kasi may mga estudyante parin ngayon na hindi aware sa mga nangyari noon at nangyayari pa lang ngayon sa pamumuno ni Duterte”, sagot naman niya. “Duterte? Hindi po ba kayo pabor sa kaniyang administrasyon?” dagdag ko. “Pabor naman ako sa magagandang nangyayari pero ‘dun sa ibang nangyayari na hindni nakakabuti sa mga mamamayan, siguro doon ako hindi sang-ayon.  Kasi mayroon namang magandang hangarin, kaso may ilan ding nakakasama para sa mga mamamayang Pilipino”, tugon niya. “Ano po ‘yung nag-udyok sa iny para makilahok sa mga ganitong programa?” tanong ko. “Socio-realist kasi ang major ko. Sa pamamagitan nito mas magkakaroon ka ng awareness sa mga nangyayari sa ating lipunan”, sabi niya. “May mga personal po ba kayong karanasan na nakaapekto sa inyo para makabuo ng ganitong klase ng Artwork?” Muli kong tanong. “Wala naman. Ito talaga ‘yung art practice na ginagamit kong subject matter para bumuo ng isang konsepto tungkol  sa isang kwento na maipahahayag gamit ang isang obra”, patuloy parin ang kanyang matatas na pagsagot sa kabila ng pagiging abala niya sa pagpipinta. At sa pagtatapos ng aming usapan ay inalam muna namin kung ano nga ba ang kaniyang maaaring maipayo para sa tulad nating kabataan. “Mayroon naman kayong mga sariling pagiisip kaya dapat may kalayaan din kayong pag-aralan at magdesisyon tungkol sa mga nangyayari. Huwag n’yong limitahan ang sarili n’yo kasi lahat tayo ay may karapatan para alamin ang ating sitwasyon”, sagot niya.

Ngunit hindi pa rin sasapat kung sa isang tao lamang manggagaling kaya pinili naming magtanong pa sa ibang tao na naroroon. Sa puntong iyon na namin nakilala si Yasmin Lacerna, isa rin sa mga artista na nagpinta ng mga artwork na makikita sa lugar na iyon. “Ano pong masasabi nyo tungkol sa Human Rights?”  Unang tanong na agad din naman niyang binigyan ng sagot. “Mga karapatang pantao ‘yun. Malawak ang salitang Human Rights. Halimbawa, karapatan ng mga magsasaka, karapatan mong magsalita o ‘yung self-expression m, lahat ‘yun karapatan natin.”

“Bakit po kayo gumagawa ng mga ganoong klase ng artwork?” tanong na lumabas sa aking bibig dala ng curiousity. “Yang mga ‘yan ay para sa masa. Hindi lang kami nagpipinta dahil sa pansariling interest kundi para sa lahat ‘yan at gusto naming iparating sa kanila kung ano ang mensahe na nais iparating ng bawat artwork na aming ipinipinta.”

Ilang ulit kong narinig na lumabas sa kaniyang bibig ang mga salitang “Art for the Mass”, dahil ayon sa kanya, hindi raw nila ginagawa ang mga iyon para lamang sa kanilang pansariling interes o dahil lang sa gusto nila, para daw ito sa masa.

Sapat na ang mga impormasyong nakalap namin, subalit sadyang kapansin-pansin ang isang tulad nating kabataan. Si Joel Boncay, 19 lamang daw siya, ngunit hindi mo mababtid ang kaniyang edad kung titingnan mo ang kaniyang kilos, lalo na ‘nung narinig ko ang kaniyang talento, ang pagra-rap. Sa kabila ng mabilis na paraan ng pananalita ay maiintindihan naman ang mensaheng nais niyang ipabatid. Siya ang kasunod naming tinanong. “Gusto lang po naming malaman, kayo po ba ang sumusulat ng mga rap niyo?” pagsisimula ko. “Oo, ako. Yung kinanta ko kanina, ako ang sumulat ‘nun. Saka ‘yung “Lumad”, para iyon sa mga kababayan natin sa Mindanao. Yung mga kanta ko kasi puro patungkol sa nangyayari sa bansa.” Sabi naman niya.

“Ano po ‘yung nag-udyok sa inyo para sumulat ng mga ganyang klase ng kanta at sumali sa mga ganitong uri ng samahan?” Tanong ko. “Kasi nga, tayong kabataan, mga millenials ang dapat nagpapatuloy sa mga nasimulan ng mga tao noon. Sayang naman ‘yung mga pinaghirapan nila kung babalewalain lang natin. Sinusulat ko ‘yang mga kantang ‘yan kasi gusto kong maki-alam at gusto kong ipaalam sa mga tao kung gaano ba kaimportante na may pakialam tayo sa nanngyayari.”

At para tapusin ang aming pag-uusap ay huningan ko rin siya ng payo para sa kabataan.

“Katulad nga ng sinabi ko kanina, dapat bilang kabataan e may pake tayo sa nangyayari sa paligid natin. Hindi tayo basta kabataan lang. Kung ikaw, nakita mo ‘yung kaklase mo na inaagawan ng baon ng iba mo pang kaklase pero wala kang ginawa para matulungan siya, mali ‘yun. Nakita mo pero wala kang ginawa. Kaya dapat matuto tayong i-voice out ‘yung mga nakikita natin. Tayong kabataan, may magagawa tayo sa mga simpleng paraan. HIndi ko naman sinasabi na sumali kayo sa mga rally o kung ano-anong organization, pero dapat maging part tayo ng pagbabago. Wag lang tayo basta tumingin, maki-alam tayo.” Sa mga sagot na kaniyang sinabi, napakaraming realisasyon ang agad pumasok sa aking isip. Nakakamanghang isipin na hindi nagkakalayo ang aming edad, ngunit napakalawak na agad ng kanyang hangarin at may nagagawa na agad siya para samga tao. Isa siyang inspirasyon sa kabataan.

Sa pagtatapos ng programa ay muling naging abala ang lahat sa pakikinig sa mga nagsasalita. Muling napukaw ng pulang tela ang aking atensyon. Pinagmasdan ko ito at saka ko napagtanto ang nais ipahatid ng pintang ito sa atin. Sa loob ng maiksing panahn ng pakikilahok sa programang ito, pakiramdam ko ay malaking parte na agad ng aking pagkatao ang nabago. Naimpluwensyahan, natuto, at magsisimulang makiisa sa pagbabago. Ngunit higit na lumitaw ang isang mensahe ng araw na ito, ipahagayag ang kalayaan bilang tao at tamasahin ang mga karapatan hangga’t malaya pa natin itong natatamasa.