TO DU30

Para sa aming minamahal na Pangulo, Rodrigo R. Duterte,

Sa loob ng isang taon, ilan tao pa kaya ang mamamatay? Ilang biktima pa kaya ng extra-judicial killing ang atatagpuang nakahandusay sa kalye at may karatulang nakasulat na “Adik ako. ‘Wag tularan”? Ilang pamilya pa kaya ang magdurusa at hihingi ng hustisya?

                Sa pagsisismula ng termino ng ating minamahal na Pangulo, marami na agada ang nagbago, partikular na sa relasyon ng ating bansa sa iba pang mga bansa, gayundin ang paglayo ng ekonomiya ng bansa, hindi rin naman lingid sa kaalaman ng bawat isa ang pinaka-mainit na usapin sa ngayon, ang “extra-judicial killing”. Maaaring parte nga ng laban kontra-droga angb sunod-sunod na patayan sa bansa. Nariyan ang mga pinaghihinalaang adik na binaril ng riding in-tandem, at syempre ang nanlaban na napatay ng ng mga pulis. Sa katunayan nga ay umabot na ng libo-libo ang namatay, at iilan lamang ang nabigyan ng katarungan.

                Naiintindihan ko na bilang pangulo, ay hangad m ang kapayapaan ng bansa, kaya’t ang focus mo ay ang pagsugpo ng droga sapagkat ito ang pinag-uugatan ng iba’t ibang krimen. Ngunit inilalagay na ng tao ang batas sa kanilang mga kamay. Walang habas na pumapatay ang ilan, at sa halip na matakot ay mas lalo pang naeengganyo sa paggawa ng kasamaan.

                Sang-ayon ako na talagang kinakailangan nang masugpo ang droga, hindi kasi ito nagdudulot ng mabuti. Ang hindi ko lamang sinasang-ayunan ay ang naging epekto nito, taliwas sa nais nating mangyari. Bilang isang kabataan, bukas na ang aking isipan sa mga usaping tulad nito, paano ba nama’y ito na lamang ang nilalaman ng balita. Patayan doon, patayan dito. Mga walang habas na pagpatay na madalas ay droga ang pinag-ugatan.

                Ang mga ganitong uri ng isyu ang dapat na binibigyang-pansin, nakababahala na kasi at sadyang nakapangingilabot. Ang hindi ko maintindihan ay kung paanong ang dapat na solusyon ay anging isa pang suliranin. Ang war on drugs ay dapat na maging solusyon para sa lumalalang kaso ng droga sa bansa, ngunit sa halip ay nagdulot pa ito ng suliranin, ang Extra Judicial Killings.

                Mahaba-haba pa ang panahong bubunuin mo ating Pangulo, at inaasahan ko na sa mga panahong iyon ay masolusyunan mo na ang isyu sa droga gayundin ang  Extra judicial killing, pati na rin ang iba pang isyu dito sa bansa, na dapat ay pinagtutuunan ng pansin. Bilang isang mamamayan, inaasahan ko ang pagbabago, tungo sa kapayapaan, ‘di ba nga “Change is Coming”?

                Lubos na gumagalang, Shiela Mae V. Mendoza

CHOOSE HUMSS: Hakbang Upang Maging Successful Someday!

               

                Madalas na minamaliit ang HUMSS. Kung ihahanay daw kasi sa iba pang mga strand sa academic track gaya ng ABM at STEM ay wala itong panama. Isang pananaw na nais kong baguhin. ‘Yung mga estudyante raw na nais ay madali ang karaniwang pumipili sa HUMSS, ang strand din daw na ito ay para sa mga takot sa Mathematics at para sa mga undecided pa, o ‘yung hindi alam kung ano talaga ang gusto nila.

                Ang HUMSS, o Humanities and Social Sciences ay isang strand na nakapailalim sa Academic Track. Dito matatagpuan ang mga mag-aaral na may likas na creativity sa katawan at nasa puso ang pagiging sociable. Kung anng hilig mo ay ‘yung pag-eenjoy habang nag-aaral, pasok ka sa HUMSS.

                Bilang isang estudyante ng HUMSS ay lubos kong ipinagmamalaki ang strand na ito. Mas lalo kasi nitong nahahasa ang aking kagustuhang maging guro.  Dito ay natututunan ko ang pakikisalamuha sa iba, gayundin ang paglinang sa aking pakikipagkapwa. Masasabi ko na talagang tugma ang strand na ito para sa mga katulad kong extrovert.

                Kaya’t sa mga susunod na Grade 11, mas makabubuti kung pipiliin ninyo ang HUMSS bilang tulong sa paghulma ng inyong isip at kakayanan.

                Katulad nga ng aking sinabi, ang HUMSS ay hindi lang basta pagpupunan ng isip kundi pati na rin ng iba’t ibang karanasan.

                Kung HUMSS ang iyong tatahakin ay maraming propesyon ang maaari mng puntahan. Nariyan ang pagiging Guro, Psychologist, Pulis, Arkittekto, Abogado at iba pa. Ang mga propesyong ito ay in-demand hindi lamang dito sa Pinas kundi maging sa iba’t ibang bansa.

                Tiyak na kapag nasa HUMSS ka ay hindi mo gugustuhing lumipat pa, sapagkat dito ay malilinang ang iyng kakayahan sa pagsulat, pagpipinta, at iba pa.

                Ang HUMSS ay para sa mga may malawak na imahinasyon at may puso sa paggawa at pagsulat. Hindi dapat minamaliit ang strand na ito sapagkat dito maaaring magmula ang mga mahusay na manunulat sa hinaharap.

                Ang iba’t ibang strand ay may kaniya-kaniyang propesyon maaaring malikha. At hindi magpapahuli ang HUMSS sa paghulma ng mga estudyante na maaaring makipagsabayan sa iba’t ibang panig ng mundo.

                Hindi dapat na maliitin ang strand na ito. Marahil hindi ito ang strand para sa mga mathematician, pero ito naman ang strand na nag kahit sino ay magugustuhan. Ang mga estudyante ng HUMSS ay matalino, creative, talented, at handang subukin ang hirap. Kaya’t kung taglay mo ang mga katangiang ito, mag HUMSS ka na. 

Sa Likod ng mga Kolorete

                Pagpatak ng alas-siyete ng gabi ay isa-isa nang nagsisipag-handa ang mga babae sa lugar na ito, lugar na patay-buhay ang ang mga ilaw na may iba’t ibang kulay. Sa ganitong oras kasi nagsisimula ang kanilang trabaho at natatapos naman ng umaga, kagaya sa mga pangkaraniwang bar na madalas nating nakikita. Isa si Mhay sa mga babaeng abala sa pag-aayos. Dalawampung taong gulang na siya, nagtatrabaho bilang isang entertainer sa isang Bar dito sa Pagbilao. Tama lamang ang kaniyang pangangatawan para sa kaniyang edad, morena siya at makinis ang balat, maganda rin ang hubog n g kaniyang katawan. Hindi na nga nakakapagtaka na isa siya sa mga paborito ng mga foreigner na suki sa bar na ito. Habang abal si Mhay ay nag-umpisa akong magtanong tungkol sa kaniya.

“Ilang taon ka nang nagtatrabaho dito?” pag-uumpisa ko.

“Wala pang isang taon, siguro mga anim na buwan pa lang.” sagot naman niya.

“Eh ilang taon mo nang ginagawa anng ganitong trabaho?”

“Hindi ko na mabilang. Matagal na rin. Sixteen pa lang naman ako nung nagsimula. Neneng-nene pa nga ako nun e. Napaaga ang paglandi ko.”

“Eh bakit ganitong trabaho ang napili mo Ate?”

“Hindi ko rin alam. ‘Di ko naman masasabi na dahil sa pera, kasi nabibili ko naman ang pangangailangan ko noon. Seaman si papa at nag-oopisina naman si mama. Nakapag-aral pa nga ako hanggang college e,  magbisyo, nagrebelde. Tapos nakilala ko ‘yung mga kaibigan k na nagyaya sakin na magtrabaho ng ganito. Siyempre, batang-maynila ako, ayun namulat na sa ganito.”

                Halata naman talaga sa kaniya na may kaya siya, dahil sa suot-suot niyang braces at kakaibang class niya, especially sa pagsasalita.

Bigla siyang tumayo habang nasa kalagitnaan kami ng paguusap, tinanong niya ako kung ayos lang daw ba ang damit niya, sumagot naman ako ng oo. Kahit na masakit sa mata ang halos iisang dangkal niyang palda at damit na halos bra na lamang. Isa-isa kng tiningnan ang mga babae na nasa harap ng salamin, sa totoo lamang ay mukha silang disenteng ta, at hindi mo akakalain na nagtatrabaho sila sa ganitong klase ng lugar. Kung sabagay, disente naman talaga sila, tayo lamang ang nag-iisip ng masama.

“Eh Ate, minsan ba naiisip mo na tumigil na lang sa pagtatarabaho dito?” muli kong pag-uumpisa.

“Ay oo naman. Lagi ko ngang binabalak yun. Kaso gusto ko muna makaipon. Gusto kong patunayan kila mama na kaya ko rin naman mabuhay mag-isa.”

“Sa tingin mo ba ate, masama ang ganitong uri ng trabaho?”

“Syempre naman, kahit naman sinong tanungin mo. Lahat naman yata ng tao ay masama ang tingin sa katulad namin. Pokpok daw kami, walang pinag-aralan, laspag, bayaran, malandi, maninira ng pamilya. Aba. Wag naman nilang lahatin, ibahin nila ako. Kahit naman nakita ako ng libo-libo at sumasama ako sa kung sino-sinong lalaki, di naman ako nagpapa-ano. Alam mo na yun. Open-minded ka naman diba?”

                Saka siya tumawa na para bang wala siyang pinoproblema. Maya-maya pa ay tinawag na siya ng floor manager, magready na daw para sa show-up. Muli siyang tumay at inayos ang damit.

“Anjan na yung mga Hapon. Customer namin yan ni Jackie. Pag malaki kita ko, lilibre kita sa sabado.”

                Sabi niya sa sa akin saka umalis palabas. Kung iisipin ay may kaniya-kaniya naman silang dahilan kung bakit nila ginagawa ang ganoong klase ng trabaho. Madalas man natin silang nakikita na nakasuot ng matataas na sapatos, at maiiksing damit, gayundin ang makapal na kolorete, na siyang nagtatakip sa lungkot ng kanilang mga muka., kapag naman tinanggal nila ang lahat ng iyon ay katulad din natin sila, pangkaraniwang babae na dapat ay nirerespeto. 

BIOGRAPHY

AKO: Mga Bagay na hindi mo pa Nalalaman

Isang umaga ng Sabado, ika-23 ng Hulyo taong 1999 nang ako ay ipanganak sa bayan ng Lucena. “Shiela Mae” ang pangalang ibinigay sa akin alinsunod sa bilin ng aking ninang. Sa kasalukuyan ay labing-pitong taon na ako at nasa ika-labing isang baitang sa Calayan Educational Foundation, Inc.

 Madalas akong ilarawan ng aking mga kaibigan na “maitim”, ngunit kailanma’y hindi ko ito ikinagalit dahil totoo naman talaga, pero naniniwala naman ako na “black is beauty” at kakapit na lamang ako sa paniniwalang iyan. Madalas din nilang mapuna ang aking height, masyado daw akong maliit. Well, it runs in our blood. Mga lalaki lamang kasi ang nabiyayaan ng tangkad sa aming pamilya.

Maayos at malusog naman akong palaki ng aking mga magulang. Lampas sa tatlong beses pa nga kung kumain sa loob ng isang araw, ngunit hindi lamang talaga ako tumataba. Wala naman akong maituturing na malalang sakit o karamdaman, ito lamang panlalabo ng aking mata ang madalas kong idaing .

            Noong bata pa lamang ako ay nagkaroon ako ng sakit na asthma na naging dahilan para maging mahina ang aking katawan. Sa ngayon naman ay bihira ko nang maramdaman ang mga kahinaang ito. Ngunit isa sa mga pinakamatinding epekto nito ay ang pagkawala ng aking interes sa paglalaro ng sports o anumang mga gawain na magiging sanhi ng pagod. Sa kabila nito ay nakahiligan ko paring gawin bilang bahagi ng ehersisyo ay ang pagsasayaw, kahit na trying-hard pa ako  kung minsan.

Sa loob ng maraming taon ng aking pag-aaral ay napapanatili ko naman ang mataas na grado at kung minsan nga ay napapasama pa ako sa may mga honors, kaya’t masasabi ko na maayos naman estado ng aking IQ, sapat lang para maintindihan ko ang mga bagay-bagay. Kaugnay na rin siguro nito ang pagiging malawak ng aking imahinasyon. Ang mga imposibleng bagay ay nagiging possible sa tuwing gumagana ang aking imahinasyon. Nararating ko ang outer space at nalilibot ang galaxy sa sobrang lakas nito. Samantala, 7 out of 10 ko naman ilarawan ang aking common sense. Minsan kasi ay nagiging slow ako sa pagpick-up ng mga jokes at kung ano-ano pa.

Ako yung tipo ng tao na go wth the flow lang. Kung sa’n sila dun ako, kung san ako dalhin ng tadhana, go lang. Positibo kasi ako, at ang mga pananaw ko sa buhay. Wala naman kasing patutunguhan kung patuloy kong iisipin ang mga nakaka-stress na bagay.

Ako rin ‘yung tipo na hindi uusad ang buhay kapag nag-iisa, malungkot kapag walang kasama at hindi kaya ang maging solo lang. Pero may mga pagkakataon naman na gusto ko ang mag-isa, nagmumuni-muni at nagpapahinga mula sa isang nakakapagod na araw. At sa mga oras na nagkakaroon ng problema, mas maganda syempre kapag may nakakatulong ka sa pagreresolba ng mga ito; dapat ay sinasamahan ng pagdarasal nang bonggang-bongga.

Isa sa mga bagay na dapat kong ipagpasalamat sa Diyos ay ang pagbibigay niya sa akin ng talent at kakayahan na magpinta, kahit na hindi pa ako ganon kagaling o kadalubhasa sa larangang ito. Maituturing ko pa rin itong isang talento. Pero may isang bagay na gusto ko rin talagang gawin, at yun ay ang kumanta, pero ulan na ang nagsasabing “huwag”. Hindi kasi ako nabiyayaan ng mala-Sarah Geronimo na boses, pero ok lang, hindi naman kasi talaga lahat ay ibinibigay. That’s life. Kuntento na ako na marunong akong sumayaw at magpinta.

Sa ngayon, masasabi ko na isa  sa mga pinakamalalaking achievement na aking nagawa ay ang pagkakaroon ko ng Top at ang pagbabalik ng hilig ko sa pag-aaral na dati ko nang nakalimutan. At ang pinakamalaking kabiguan naman ay ang palagi kong pagtatangkang mag-ipon na lagi din namang nauuwi sa wala

Simula noong bata pa lamang ako ay gusto ko na talaga ang maging guro, and paintor at the same time. Pero mas matimbang talaga sa akin ang pagtuturo. Kaya narito ako ngayon sa HUMSS at inuumpisahan ang ambisyon. Gusto ko rin makita ang EXO at mapangasawa si Sehun, bilang isa naman akong die-hard-fan, ngunit isa lamang itong ilusyon at malaki kong kahibangan. Pero malay mo naman.

Ang  Diyos, ang aking pamilya at ang aking mga kaibigan ang mga bagay na aking kinatatakutan. Natatakot akong mawala sila sa aking buhay. Sila rin ang s’yang pinaka pinahahalagahan  ko at minamahal. At ang hindi ko naman pinapahalagahan ay ang pride. Para san ba ‘yan? At isa akong tao na may malaking pagpapahalaga sa faith. Sumasampalataya ako sa mga bagay na pinaniniwalaan ng mga kapwa ko Katoliko.

Madalas kong ikagalit kapag pinaplastik ako. Iyan talaga ang dahilan kung bakit hirap akong magtiwala sa mga tao sa aking paligid. At naiinis naman ako kapag may mga tao na hindi nagso-sorry o thankyou man lang.

Kung mayroon mang bagay na hindi ko kayang gawin, yun ay ang mawalan ng paniniwala sa Diyos. Kahit na anumang pagsubok ang dumaan, sisikapin ko na mas lalong patatagin ang aking pananampalatay sa Kanya.

Lumaki ako kasama ang aking buong pamilya sa aming tahanan sa Talipan Pagbilao, Quezon. Sakto lamang ang aming kakayanan sa buhay, sapat lamang para matustusan ang aming pangagailangan sa araw-araw. Dahil magkakasama kami sa bahay ay madalas na masaya kami, nagbibiruan at nagtatawanan.

Si nanay ang s’yang pinakang nagtataguyod ng aming pamilya. Siya ang nagtatrabaho para sa amin. Pero nagtutulungan naman kami para mapaginhawa an gaming buhay.At kahit di ko man tanungin, alam at ramdam ko naman na kami ang kahinaan at kalakasan n gaming mga magulang. Syempre dahil kami ang kanilang pamilya.

Mailalarawan ko ang aking kabataan bilang isang masayang yugto ng aking buhay. Bagamat hindi ako nakakalabas ng bahay para makipaglaro sa iba, naging masaya naman ako dahil ang aking mga kapatid mismo ang naging kalaro at kasama ko sa araw-araw. Sa kung ano ako ngayon, dahil yun sa impluwensya ng  aking nanay, sya kasi ang aking iniidolo kaya’t malaki ang aming pagkakatulad sa pag-ugali.

Sa Talipan National High School ako nag-aral nung Junior High School, madalas akong sumasali sa mga club at organizations sa school. Halos lahat na nga ata ng pwedeng salihan ay sinalihan ko noon. At katulad ng aking sinabi, naging mataas din naman ang aking mga grado noon. Walang asignatura na maituturing ko na “best”, pero para sa akin at base sa mga nagiging resulta ng aking grado, Math talaga ang hindi ko nagugustuhan, at mukha naman na hindi rin ako gusto ng Math.

Marami akong mga balak na natutuloy, ngunit marami rin naman ang hindi, at isa dun ay ang panonod ng concert ng EXO. Palagi ko na lang sinasabi na manunuod ako, mag-iipon ako, pero hindi naman lagi natutuloy. Someday, magkikita-kita rin kami. Tiwala lang. Sa ngayon, si Sehun ng EXO ang pinakahinahangaan ko sa lahat. Siya ang basehan ng perfection para sa akin at sobra ko syang iniidolo.

Syempre, hindi naman sobrang masama ang ugali ko. May mga itinuturing din naman akong Bestfriend, si Mikaela Zen at si Jenro. Hindi ko na kailangan pang ipaliwanag kung bakit, basta ang alam naming magkakaibigan kami. Hindi kami yung tipo ng magkakaibigan na laging magkakasama, pero hindi naman namin nakakalimutan na kamustahin ang isa’t-isa.

Dati, mahilig akong magbasa ng libro, especially wattpad stories, pero ngayon hindi na, kaya hindi ko na rin talaga maalala kung ano nga ba ang huling libro na binasa ko. Kapag nasa bahay, madalas akong manuod ng TV at mag-internet surfing. Mahilig din akong manuod ng mga –dramas, ang last film na napanuod ko ay Doctor Stranger na sobra ko talagang nagustuhan.

Hindi ako party-goer sa ngayon, pero I love partying. Charot. Ang last party na pinuntahan ko ay Christmas Party namin dito sa school, December 21, last year.

Kung may bagay man ako na gustong baguhin dito sa mundo,’ yun ay ang masamang kaugalian ng mga tao, para world peace na lang ang umiral.

Nakatira ako sa iisang bahay kasama ang buo kong pamilya, at bonus pa ang pamangkin ko. Buong buhay ko ay doon na ako nakatira. Sarili na namin ang bahay naming. Hindi kami nangungupahan o naghuhulugan pa. Kung ilalarawan ko ang aming bahay, isang salita lamang ang masasabi ko, makalat.Yung tipong kahit maya’t-maya ka maglinis ay makakaron parin ng kalat dahil sa mga kapatid ko na walang ginawa kundi magkalat. Yung mga kapit-bahay ko naman, maingay, laging may tugtugan at parang araw-araw e may party.

Dahil madalas e busy si nanay at sa tindahan sya madalas mag-stay, naiiwan kaming magkakapatid sa bahay. Wala kaming pakialaman, sari-sariling mundo para walang awayan. Yun yung dahilan kung bakit kwarto ang pinakapaborito kong lugar sa bahay, tahimik kasi at ang sarap-sarap talagang humiga at magpahinga lang maghapon. At ‘yung salas naman ang pinaka-ayaw ko,makalat kasi.

May mga bagay ako na tinatago sa bahay at ayaw kong malaman ng mga kapatid ko ‘yun, kasi alam kong sisirain lang nila kapag nahanap nila ‘yun,’ yung mga Exo merches ko, mga pictures, at mga regalo na natanggap ko.

Sa loob ng aming tahanan, maraming mga alaalang nabuo, at ang isa sa pinaka hindi ko malilimutan ay ang birthday ni nanay. Sobrang Masaya kasi s’ya ‘nun, at syempre, masaya na rin kami. At mayroon ding nakakatakot na pangyayari ang naganap, yun ay nung nag-away kami ni Kuya. Hindi ko talaga ‘yun makalimutan, kasi yun ang unang araw na nakita ko na umiyak si kuya dahil sa sobrang galit nya sa akin.

Pero masasabi ko pa rin na ang aming bahay ang pinakamasayang lugar sa mundo, kasi dun kami nakakapag-bonding at madalas nakukumpleto.  Simple man ang aming pamumuhay, ayos lang; ang mahalaga, kumpleto kami. 

BIOGRAPHY

BIOGRAPHY

Glenn "Glennicles" Queano Daleon

17 years old

Brgy. Silangang Mayao Lucena, City

"Sawi sa pag-ibig pero cute"

2012

DP mo 'to

#SELFIE

Ngingiti ba o hindi pose

Mga eksenang Sleeping Beauty and the Beast

Yung band-aid sa ilong ang nagdala

FagOwd acoUh sa byAhE pose

Boi na boi. 

2013

PICTURE SA EVENT

Nakakamiss 'yung podium ng Dupay feels.

2014

#FAMILY PICTURE

Daleon Family Reunion

2015

COVER PHOTOS

2016

SHARED PHOTOS

#Heartbreak </3

2016

TAGGED PHOTO

#FAREWELL PARTY NI MICH

2016

STATUS WITH A LOT OF MA-EMOTE NA COMMENTS.

Yung akala ng lahat na aalis na si Glenn, nagluksa ang Senior High hahahaha...

2017

PICTURE SA WALL 'NUNG BIRTHDAY NIYA WITH COMMENTS...

#ELOISA AND GLENN Forever xD

 2017

Message sa Wall nung Birthday niya

Happy Birthday Glennicles!

2017

Kilala natin si Glenn dahil sa pagiging bubbly niya. Mahilig siyang magpasaya ng ibang tao. Madalas niyang pinapatawa ang mg kaklase at kaibigan niya. Outside fb, si Glenn ay isang super-friendly na tao, mabait at mabilis mo siyang makakaclose. Sasamahan ka niya kahit san mo gustong pumunta, lagi siyang anjan para sa'yo. I

TAKLUB: Untold Stories of Typhoon Yolanda Victim

Noong nakaraang Sabado, ika-14 ng Enero , ganap na ika-9 ng umaga ay ginanap ang Film screening ng pelikulang “Taklub”. Nagsilbing mga tagapanuod ang mga mag-aaral ng Senior High School ng Calayan Educational Foundation, Inc. gayundin ang mga guro at ilang mga kolehiyo. Sa pagkakataong iyon ay makakasama ang direktor na si Brillante Mendoza.

Bilang isang magaling na direktor, ang nagsagawa ng pelikulang ito ay hindi na kataka-taka na magkaroon ito ng mga parangal at tangkilikin ng mga tao.

“Isang taon na nag lumipas, ngunit hanggang ngayon ay hindi pa rin tayo nakakaahon.” Ito ang linyang tumatak sa akin, tinutukoy dito ng tauhan kung gaano kabagal ang sistema ng pagbibigay ng tulong ng gobyerno sa mga sinalanta ng bagyong Yolanda, ang mga nanininirahan sa Tacloban. Ang mga tao doon ay naipit na sa sitwasyon na palaging naghihintay sa tulong na maibibigay ng Pamahalaan na sadya naman talagang mabagal.

Layunin ng Direktor na si Brillante Mendoza na maipabatid sa mga tao kung gaano kahirap ang pinagdaanan ng mga biktima ng bagyong Yolanda na patuloy pa rin nilang pinagdadaanan hanggang sa ngayon. Gayundin ay nais niya na maipakita nga kalagayan ng mga tao sa Tacloban matapos ang bagyo. At sa aking palagay, hindi siya nabigo na ipaabot at ipadama sa mga manunuod ang kaniyang ninanais na mangyari.

Iba’t-ibang katangian ng mga tauhan ang ipinakita sa pelikula. Nariyan si Bebeth na naging matulungin sa kapwa, si Renato na bagama’t nawalan na ng pag-asa ay patuloy pa ring lumalaban sa hirap ng buhay, si Erwin na siyang matiyaga sa pag-aasikaso sa dokumento ng magulang, at pag-aalaga sa mga kapatid, at si Larry na kung minsan ay nawawalan ng pananampalataya sa Diyos dahil sa hirap na dinaranas. Ang mga katangiang ito ay mga katangian na sadya namanag tinataglay at maaaring taglayin ng sinuman, depende sa sitwasyon at pinagdadaanan.

Ang mabagal na sistema ng pamamahagi ng tulong ng Pamahalaan ang siyang nakakasagabal upang umusad ang pamumuhay ng mga biktima ng bagyong Yolanda. Marami sa mga nasawi ang hindi pa nahahanap, at marami sa mga nasalanta ang hindi pa nakakaahon. At ang nais ng direktor na bumuo ng pelikulang ito ay mabigyang-pansin ang mga kakulangang ito, at hindi naman siya nabigo na iparating  ito sa atin. Kaya’t kung anuman ang kanilang pinagdaanan bilang mga biktima ay dapat nating isaalang-alang ang mga ito, dahil ang mga pangyayari sa pelikula ay hindi malayo na muling maganap sa hinaharap.

Matapos ang ilang oras na panunuod ng pelikula ay maraming realisasyon ang pumasok sa aking isip, at nais ko na kayo mismo ay madama rin ito. Isa ang pelikulang “Taklub” sa mga nag-uwi ng parangal sa bansa, at kung mapapanuod ito ay hindi na kailangang pagdudahan kung bakit.

Sanaysay

Katulad ng Pen-pineapple-apple-pen, ang sanaysay ay nagmula rin sa mga pinagsanib na salita, ang “sanay” at “pagsasalaysay” o pagsasalaysay ng isang sanay”. Ang ideyang ito ay nagmula kay Alejandro Abadilla, ayon pa sa kanya, ang sanaysay ay nakasulat na karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay.

Ang sanaysay ay nilikha hindi lamang para maghatid ng impormasyon sa mga mambabasa. Tungkulin rin nito ang mang-aliw, magbahagi ng iba’t-ibang opinion at karanasan, gayundin ang manghikayat. Kaya para sa mga hopeless romantic na tulad mo, subukan mo lang magbasa ng sanaysay para kahit papa’no, sumaya ka naman. Usong-uso na ang mga hugot books ni Marcelo Santos, nandiyan din ang mga payo ni Alex Gonzaga at kung ano-ano pang libro na pwede kang mapasaya.

Mayroong malaking kaibahan ang pormal at impormal na sanaysay. Ang pormal na sanaysay kasi ay naghahatid ng mga impormasyon sa lohikal at makaagham na pamamaraan, maingat na pinipili at isinasaayos ang mga pananalita kaya’t mabigat itong basahin, masakit sa matang tingnan, at umaalingawngaw sa tenga kung papakinggan. Samantala, ang impormal na sanaysay naman ay isang pagbabahagi ng karanasan ng may-akda at gumagamit ng mga salita na parang nakikipag-usap lamang kaya’t magaan at madaling intindihin ang nais nitong parating.

Lahat naman ng nilikhang anyong pampanitikan ay mayroong naging ambag sa lipunan. Itong sanaysay ay nagkaroon din ng ambag. Dahil nga itng sanaysay ay ginamitna sandata n gating mga bayani noon, naging daan ito upang maipahayag ang kanilang saloobin at pinagdaanan sa kamay ng mga dayuhan. Mula rin dito ay nagkaroon ng iba’t-ibapang akda gaya ng maikling kwento, panayam, dyornal, at iba pa. Ikaw lang naman ‘tong lagging kasali kahit walang ambag.

Napakarami ng iba’t-ibang anyong pampanitikan ng ating bansa, at ang bawat isa rito ay may kaniya-kaniyang layunin. Ang sanaysay, bilang bahagi ng panitikan ay naglalayon na mang-aliw sa mga mambabasa at magbigay ng impormasyon. Sa ating kasaysayan, ito ay isa sa mga naging paraan upang makibaka at lumaban sa digmaan an gating mga bayani, gaya na lamang ni Dr.Jose Rizal. Tulas ng isang chismis na patuloy  na tinatangkilik ng mga chismosa sa kanto, hanggang sa panahon ng kasalukuyan, ang mga ideolohiya tungkol sa kasaysayan ay patuloy pa ring dumadaloy sa pamamagitan ng pagtangkilik natin sa mga sanaysay.

Hindi lamang sa kasalukuyan nagkaroon ng mga kung ano-anong isyu, pero hindi rito kasama yung mga isyu mo sa pag-ibig. Maging sa larangan nga ng pagsasanaysay ay nagkaroon din ng ganito. Noong mga panahon nga na hawak ng mga dayuhan ang ating bansa, naging paraan ito upang isiwalat nila ang mga katiwaliang nagaganap, at sa pamamagitan ito ng pagsasanaysay. Isa sa mag isyu ay ang pagsasabatas ng Sedition Law kung saan pinagbabawalan ang mga manunulat na  na Pilipino na maglathala ng mga akda na tumutuligsa sa mga mananakop.

Isang uri ng sanaysay ay ang Malikhaing sanaysay. From the word itself, charot, ito ay ang malikhaing pamamaraan ng pagsulat ng sanaysay na gumagamit ng mga salita na hindi mabigat para sa mambabasa ngunit kapupulutan pa rin ng mga impormasyon. Ito ay naglalaman ng mga karanasan ng mannunulat, gayundin ang kanyang sariling pananaw at kuro-kuro. Ayon nga kina Lee Gutkind at Philip Gerard, ang mga katangian daw ng malikhaing sanaysay ay ang mga sumusunod: nagsasabuhay at nakikipamuhay sa realidad ng sinusulat; pananaliksik sa napiling paksa; pagninilay-nilay sa nakalap na datos; pagbabasa ng mga tekstong makatutulong sa pagsusulat; at ang mismong akto ng pagsusulat.

Madalas na isinusulat ang malikahing sanaysay hindi dahil trip lang ng mga manunulat kundi dahil mas madali nitong napupuka ang damdamin ng mambabasa. Mas mabilis na napoproseso ang mga impormasyon sapagkat hindi ito nakaka-bored basahin. Sa parte naman ng mga manunulat, mas madalas na iakda ang malikahaing sanaysay sapagkat ito’y nagiging daan nila upang makapagbahagi ng kanilang karanasan at ditto ay nailalabas nila ang kanilang saloobin.

Sa pagdaan ng panahon at paglaganap ng modernisasyon, nauso na rin itong Blogging. Isa itong paraan ng pagsulat sa pamamagitan ng teknolohiya, medyo sosyal na version ito. Maituturing itong isang malikhaing sanaysay sapagkat ang blogger (sumusulat ng blog) ay kadalasang nagbabahagi ng kanilang karanasan tungkol sa mga bagay na kanilang naranasan o lugar na kanilang napuntahan. Halimbawa na lamang ay ang pag-popost ng isang blog na naglalaman ng pagbabahagi ng may-akda tungkol sa pag-attend niya sa concert ng EXO, o ang pagkain niya ng Bibimbap sa isang Korean Restaurant o kaya naman ay ang karanasan niya sa South Korea noong bakasyon. Malaki ang kaibahan nito sa ibang Social Networking Sites gaya ng facebook, dahil hindi ito naglalaman ng puro ka-echosan lang, may kabuluhan naman ang nasusulat dito.  

Nakukubling Adhikain

Ika-10 ng Disyembre sa taong kasalukuyan, pangkaraniwang araw lamang sana ito para sa akin, ngunit naging makabuluhan ito matapos ang isang araw na aking pagdalo sa programa na pinamagatang “Arts for Human Rights”. Iba’t-ibang tao mula sa iba’t-ibang samahan, gayundin ang mag piling mag-aaral ng Senior High School buhat sa Calayan Educational Foundation, Inc. ang lumahok sa nasabing aktibidad. Ito ay araw ng pagpapahayag ng ating karapatan bilang tao, at bilang mamamayang Pilipino.

Sa pagsisimula ng programa, nagpakita ng kaniya-kaniyang talento ang ilang mag-aaral na isa ra paraan ng pagpapahayag ng kanilang mga sarili. Sabi nga ng isa sa mga hosts ng programa, “Ipakita n’yo na ang mga talent n’yo, kasi baka one day, mawalan na kayo ng kalayaan na ipahayag ‘yang mga sarili n’yo. Kaya, go na!” Game na game naman ang bawat isa na kumanta o tumula man, basta nagpakita ng talent at nagpapahayag ng sarili sa kani-kanilang paraan.

Samantala, kapansin-pansin naman ang isang tela na inilatag at sinimulang pintahan ng pula ng mga artists na nandun, tulong-tulng, nagkakaisa. Marahil ay iyon ang kanilang paraan ng pagpapahay ng sarili nila.

Malayo ang anking puwesto sa unahan, kaya naman tanaw ko ang bawat tao na katulad ko ay nasa event center din, nakikilahok sa nagaganap na aktibidad. Maya-maya pa ay lumapit kami sa isa sa mga artists na  nagpipinta, si Christopher Fernandez. Naki-upo kami sa tabi niya at saka nagtanong. “Bakit po kaya kailangan ng mga ganitong klase ng event?” umpisa namin. “Kailangan ito para magbalik-tanaw sa mga nakaraan lalo na noong kapanahunan ng ating dating Pangulo na si Marcos kasi may mga estudyante parin ngayon na hindi aware sa mga nangyari noon at nangyayari pa lang ngayon sa pamumuno ni Duterte”, sagot naman niya. “Duterte? Hindi po ba kayo pabor sa kaniyang administrasyon?” dagdag ko. “Pabor naman ako sa magagandang nangyayari pero ‘dun sa ibang nangyayari na hindni nakakabuti sa mga mamamayan, siguro doon ako hindi sang-ayon.  Kasi mayroon namang magandang hangarin, kaso may ilan ding nakakasama para sa mga mamamayang Pilipino”, tugon niya. “Ano po ‘yung nag-udyok sa iny para makilahok sa mga ganitong programa?” tanong ko. “Socio-realist kasi ang major ko. Sa pamamagitan nito mas magkakaroon ka ng awareness sa mga nangyayari sa ating lipunan”, sabi niya. “May mga personal po ba kayong karanasan na nakaapekto sa inyo para makabuo ng ganitong klase ng Artwork?” Muli kong tanong. “Wala naman. Ito talaga ‘yung art practice na ginagamit kong subject matter para bumuo ng isang konsepto tungkol  sa isang kwento na maipahahayag gamit ang isang obra”, patuloy parin ang kanyang matatas na pagsagot sa kabila ng pagiging abala niya sa pagpipinta. At sa pagtatapos ng aming usapan ay inalam muna namin kung ano nga ba ang kaniyang maaaring maipayo para sa tulad nating kabataan. “Mayroon naman kayong mga sariling pagiisip kaya dapat may kalayaan din kayong pag-aralan at magdesisyon tungkol sa mga nangyayari. Huwag n’yong limitahan ang sarili n’yo kasi lahat tayo ay may karapatan para alamin ang ating sitwasyon”, sagot niya.

Ngunit hindi pa rin sasapat kung sa isang tao lamang manggagaling kaya pinili naming magtanong pa sa ibang tao na naroroon. Sa puntong iyon na namin nakilala si Yasmin Lacerna, isa rin sa mga artista na nagpinta ng mga artwork na makikita sa lugar na iyon. “Ano pong masasabi nyo tungkol sa Human Rights?”  Unang tanong na agad din naman niyang binigyan ng sagot. “Mga karapatang pantao ‘yun. Malawak ang salitang Human Rights. Halimbawa, karapatan ng mga magsasaka, karapatan mong magsalita o ‘yung self-expression m, lahat ‘yun karapatan natin.”

“Bakit po kayo gumagawa ng mga ganoong klase ng artwork?” tanong na lumabas sa aking bibig dala ng curiousity. “Yang mga ‘yan ay para sa masa. Hindi lang kami nagpipinta dahil sa pansariling interest kundi para sa lahat ‘yan at gusto naming iparating sa kanila kung ano ang mensahe na nais iparating ng bawat artwork na aming ipinipinta.”

Ilang ulit kong narinig na lumabas sa kaniyang bibig ang mga salitang “Art for the Mass”, dahil ayon sa kanya, hindi raw nila ginagawa ang mga iyon para lamang sa kanilang pansariling interes o dahil lang sa gusto nila, para daw ito sa masa.

Sapat na ang mga impormasyong nakalap namin, subalit sadyang kapansin-pansin ang isang tulad nating kabataan. Si Joel Boncay, 19 lamang daw siya, ngunit hindi mo mababtid ang kaniyang edad kung titingnan mo ang kaniyang kilos, lalo na ‘nung narinig ko ang kaniyang talento, ang pagra-rap. Sa kabila ng mabilis na paraan ng pananalita ay maiintindihan naman ang mensaheng nais niyang ipabatid. Siya ang kasunod naming tinanong. “Gusto lang po naming malaman, kayo po ba ang sumusulat ng mga rap niyo?” pagsisimula ko. “Oo, ako. Yung kinanta ko kanina, ako ang sumulat ‘nun. Saka ‘yung “Lumad”, para iyon sa mga kababayan natin sa Mindanao. Yung mga kanta ko kasi puro patungkol sa nangyayari sa bansa.” Sabi naman niya.

“Ano po ‘yung nag-udyok sa inyo para sumulat ng mga ganyang klase ng kanta at sumali sa mga ganitong uri ng samahan?” Tanong ko. “Kasi nga, tayong kabataan, mga millenials ang dapat nagpapatuloy sa mga nasimulan ng mga tao noon. Sayang naman ‘yung mga pinaghirapan nila kung babalewalain lang natin. Sinusulat ko ‘yang mga kantang ‘yan kasi gusto kong maki-alam at gusto kong ipaalam sa mga tao kung gaano ba kaimportante na may pakialam tayo sa nanngyayari.”

At para tapusin ang aming pag-uusap ay huningan ko rin siya ng payo para sa kabataan.

“Katulad nga ng sinabi ko kanina, dapat bilang kabataan e may pake tayo sa nangyayari sa paligid natin. Hindi tayo basta kabataan lang. Kung ikaw, nakita mo ‘yung kaklase mo na inaagawan ng baon ng iba mo pang kaklase pero wala kang ginawa para matulungan siya, mali ‘yun. Nakita mo pero wala kang ginawa. Kaya dapat matuto tayong i-voice out ‘yung mga nakikita natin. Tayong kabataan, may magagawa tayo sa mga simpleng paraan. HIndi ko naman sinasabi na sumali kayo sa mga rally o kung ano-anong organization, pero dapat maging part tayo ng pagbabago. Wag lang tayo basta tumingin, maki-alam tayo.” Sa mga sagot na kaniyang sinabi, napakaraming realisasyon ang agad pumasok sa aking isip. Nakakamanghang isipin na hindi nagkakalayo ang aming edad, ngunit napakalawak na agad ng kanyang hangarin at may nagagawa na agad siya para samga tao. Isa siyang inspirasyon sa kabataan.

Sa pagtatapos ng programa ay muling naging abala ang lahat sa pakikinig sa mga nagsasalita. Muling napukaw ng pulang tela ang aking atensyon. Pinagmasdan ko ito at saka ko napagtanto ang nais ipahatid ng pintang ito sa atin. Sa loob ng maiksing panahn ng pakikilahok sa programang ito, pakiramdam ko ay malaking parte na agad ng aking pagkatao ang nabago. Naimpluwensyahan, natuto, at magsisimulang makiisa sa pagbabago. Ngunit higit na lumitaw ang isang mensahe ng araw na ito, ipahagayag ang kalayaan bilang tao at tamasahin ang mga karapatan hangga’t malaya pa natin itong natatamasa.